Goormuu xalku dhow yahay

Waxaan ku bilaabayaa hadal gaaban oo uu jeediyey af-hayeenka baarlamanka Mareykanka, si aan is bar bardhig siyaasadeed u sameyno. John Boehner: “It had become clear to me that the prolonged leadership turmoil would do irreparable”

Wey ii cadaatay in hogaamin ku saleysan weerar iyo weerar celis (qas) oo daba dheeraada, ay ku sababi karto waxyeelo aan la hagaajin karin hey’adda baarlamanka (congress-ka)

Boehner wuxuu ahaa af-hayeenkii baarlamanka (congress-ka) Mareykan. Wuxuu isu casilay kadib markuu ogaaday is heyssiga iyo muranka xoogan ee u dhaxeeya siyaasiyiinta labada xisbi (republican and Democratic party) iyo gaar ahaan kan xisbigiisa ka sii dhex jira ee hangoolka uu dadka uga hayo koox mayal adag oo xisbigiisa kala tirsan, in hogaanka noocaa ah ee qasan, sababi kareyso wax yeelo adag oo aan hadhow la maarey karin. Hadaba inta aaney taa dhicin wuxuu go’aan ku gaaray inuu isagoo weli sii jooga ay dhicin oo uu hadeer isaga tago oo aan magac xun ka raacin.

Waa caqli iyo hab fakar aan ka iman karin hogaamiye African ah.

Hogaankii qaldanaa ee Madaxweyne Max’ed Siyaad Barre ee uu ku garan waayey inuu kaga kawareego hogaanka inta aaney ka dhalan waxyeelo aan la hagaajin karin, waxey sababtay in wadankii Soomaaliya la oran jiray ceelkii uu ku dhacay waagaa 25 sano ka kadib laga soo saari la’yahay ilaa hadda.

Maputo, Mugabe, Charles Taylor, Laurent Gbagbo iyo kuwo kaloo badan waxey iyana ahaayeen welina yihiin qaar ka mida oo jooga keli talisyayaal waxyeelo dhaqaale, siyaasadeed oo ay adkaatay maareynteeda u geystay wadamadooda.

Lacagta wadanka Zimbabwe waxey mareysaa heerkii ugu xumaa ee uu wadan African ah gaaro, oo $5-ta doolar ee Mareykanka ah waxey u dhigantaa lacagta wadanka Zimbabwe, (not billions but trillions) maaha bilyano ee waxey u dhigantaa kumanaan bilyan oo Zimbabwe-yan ah.

Waxaa jaraa’idad lagu qorayey Bilyineer gaajoonaya, oo macnaheedu yahay qofka reer Zimbabwe ee heysta $5 doolar marka uu lacagta gudaha wadankiisa u badasho waxey u noqoneysaa billions hadana maaha qof qani ah.

Mugabe maaha ninka kaliya ee reer Zimbabwe ugu caqli badan, maaha ninka kaliya ee istaahila inuu dalkaa u taliyo. Wuxuu talada la wareegay 1987 ilaa hadda waa 28 sano, dadka reer Zimbabwe waxey xaq u leeyiin in ay talada wax ku yeeshaan, waxna doortaan lana doorto.

Hab fikirka John Boehner iyo garashadiisa waa midaan marnaba laga heli karin, hogaamiyayaasha Africa qaarkood.

Qofku waa inuu gartaa maalinta xalka uu dhow yahay.

F. W. de Klerk wuxuu ahaa Madaxweynihii ugu danbeeyey oo cadaan ah ee dalka South Africa (Koonfur Afrika) waayihii midab takoorka.

Xiligiisii waxaa isa soo tray kacdoonkii dadkii madoobaa ee wadankiisa, waxaa la gaaray heer aad u kharaar, wuxuu ogaaday haddii uu wadanka sidaa ku sii hayo in S. Africa ay ku dhici doonto god ay adag tahay in mustaqbalka laga soo saaro.

Wuxuu kaloo ogaaday qofka keliya ee caawa S. Africa badbaadin karaya uu yahay Nelson Mandela.

F. W. de klerk wuxuu go’aan ku gaaray inuu ka wareego talada dalka, xabsigana ka soo saaro Mandela oo ah ninka kaliya ee caawa dalka badbaadin kara.

F. W. de klerk waxaa uu xabsiga ka soo saaray oo dadkii S. Africa la hadlay habeenkaa Nelson Mandela.

Mandela wuxuu jeediyey habeenkaa khudbad taarikhi noqotay. Daqiiqadahaa is bedelka ah ee uu sameeyey F. W. de klerk waxey noqotay mid wax ka badashay hab socodkii taariikheed ee S. Africa iyo caalamka.

Gabagabo fadlan garo maalinta xalku dhow yahay, ha taageerin keligii taliye is mooday inuu dadkiisa ugu caqli badan yahay.

Mahadsanidiin

SAID ABDI HIRSI

Des Moines, Iowa. United States
Email (saidhirsi39@gmail.com

WAR BAAHINTA IYO WARIYAHA … Qeybtii 2aad

 Habsamida warbaahinta

Warbaahinta iyo mihnad kasta oo xirfad sare ah waxey leedahay wax la yiraahdo (ethics) oo macnaheedu yahay (habsami ama nidaam dhaqameed wanaagsan oo xushmad xanbaarsan)
Waana xeer laga doonayo qofkasta oo xirfad sare leh inuu la yimaado ama raaco habsamidaa.

Wariyuhu waa qof xirfad sare leh gaar ahaan marka uu yaha qof loo carbiyey oo iskuul uga soo baxay, habsamida laga doonayo wariyaha inuu muujiyo lana yimaado waa kuwo farabadan, inkastoo aan halkan lagu soo wada koobi karin bal aan wax yar ka sheegno, waana sidan.
1- wariyuhu waa qof wacyi ahaan aad u baraarugsan, macluumaadkiisuna aad u badan yihiin sida
a) ka warqabida wixii jiri jiray iyo waxa markaa jira
b) xusuus badan oo laga ogaado dhacdooyin dhacay dadkuse si fudud ku ilaaween
c) isku xira dhacdooyinka haddii ay jiraan kuwo hore oo la mida kuwa markaa taagan

2- wariyahu waa qof hadal yaqaana hadana heli og, kala xusha weedhaha
3- wariyuhu waa qof wax akhriya, sida buugaagta la qoray iyo waxa warbaahinada kaleba ee ay qoreen
4- wariyuhu waa qof xurmeeya afkaaraha kala duwan ee dadku qabaan
5- wariyuhu waa qof isxakameyn og hadey caro timaado inta uu howsha ku guda jiro
6- wariyuhu waa qof xaqiiqda raadiya, kuna fakara intaad noqon laheyd wariyihii u horeeyey ee dhacdada beenta ah faafiya noqo kan ugu dambeeya dhcdada runteeda soo sheega
7- wariyuhu waa qof soo bandhiga dhacdooyinka ee maaha qof xukuma (sida hebel waa danbiile) iyadoo hebelkaasi aanu jirin dacwad ooge ku cadeeyey danbiga iyo maxkamad soo xukuntay toona
8- waa qof muuqaalkiisa wanaajiya had iyo goor, lagana garto labiskiisa inuu yahay qof xirfad sare leh
9- wariyuhu waa qof si aan toos aheyn dadka wax uga bartaan
10- waa qof hal wax oo uu sheegay duni dhami isku yaacin kara

Aqristow mar haddii warbaahinta iyo wariyuhu yihiin awood wax badali karta, sow kulama aha iney noqdaan kuwo masuuliyad dareema. Kawaran kuweena Soomaalida

Maxey kula tahay

WAR BAAHINTA IYO WARIYAHA

Inkastoo war baahintu aaney la bilaaban bilowgii nolosha aadanaha, hadana waxaa sababay jiritaankeeda ilbaxnimadii isa soo tareysay ee ay dunidu gaareysay. Marka laga tago mar xaladaha ay soo martay iyo sida ay ku bilaabatay war baahintu, hadana waxa ay noqotay awood madax banaan, oo aan lagu kadsoomi karin.

War baahintu waxaa lagu tiriyaa qeybta 4aad, marka laga tago siyaasada, dhaqaalaha, iyo cadaalada. Marka la joogo America dastuurka mareykan-ka waxaa si aan rasmi aheyn ugu taala qeybsanka dawlada mareykan inuu yahay 3-qeybood iyo qeyb 4aad oo aan rasmi aheyn.
1- golaha fulinta mareykanka (Madaxweynaha, ku xigeenka, iyo wasiirada)
2- baarlamanka mareykanka (oo isugu jira labada aqal)
3- cadaaladda (justice system-ka) iyo qeybtii 4-aad ee aan rasmiga aheyn waa WARBAAHINTEE.

Anigoo aan ku sii dheeraaneyn taa, war baahintu waxey ka kooban tahay 1- joornaalada la qoro, majaladaha todobaadle-yaasha ah, idaacadaha la dhageysto, kuwa la daawado iyo shabakadaha caqliga badan (internet news sites).

WARIYAHA

Waa qofka kala wada war baahinta mana jirteen war baahini hadaanu wariye jireen. Wariyaha waa qof nasiib u helay inuu ka shaqeeyo mihnad sharaf badan leh,wariyuhu waxaa uu awood u leeyahay inuu la kulmo isla markaana wax weydiiyo, madaxweyne, ra'iisal wasaare, Boqor boqortooyo, qof caana iyo kuwo kale oo badan.
Waa qof weydiin kara (noocyada aan soo sheegnay) su'aal aaney ku dhicin iney weydiiyaan dadka caadiga ah.

Wariyaha iyo war baahintiisaba waxa ay qeyb 3aad ka yihiin guryaha (waalidiinta) iyo iskuulaadka oo ah halka ubadka laga tarbiyadeeyo. Ayaa sidaa si la mid ah ubadku wax uga baranayaa wariyaha war baahinta ka soo jeeda.

Wariyaha waa qof xanbaarsan masuuliyad la mida tan uu xanbaarsan yahay madaxweynaha, wasiirka, qaadiga, waalidka iyo macalinka.

Waa qof aan eray kasta isticmaali karin, maadaama ay daawanayaan, dhageysanayaan, akhrisanayaan dad kala duwan oo qaar caruur noqon karaan.

Wariyaha waa qof xaqiiqda soo bandhiga hadana dhex dhexaad ah, inkastoo taa danbe aaney qasab aheyn. Waayo wariyaha waa qof ku shaqeeya xeerka hey'adda war baahineed ee uu u shaqeeyo, laakiin taa macnaheedu maaha in uu ka tago isticmaalka erayada wanaagsan iyo habsamida.

Wariyuhu waxaa uu ee leeyahay (Ethics) oo ah Habsami. La soco qeybta 2aad.